شهر جوانرود

موقعیت جغرافیایی:

شهرستان جوانرود در شمال غربی استان کرمانشاه بین  34 درجه و32 دقیقه تا 35درجه و2 دقیقه عرض شمالی و 45 درجه و46 دقیقه تا 46 درجه و 52  دقیقه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد.

پیشینه‌ی تاریخی :

شهرستان جوانرود در حد فاصل میان فلات ایران و جلگه‌ی بین‌النهرین قرار گرفته است و عیناً پل ارتباطی تمدن‌های ایرانی و تمدن‌های باستانی بین‌النهرین بوده است. پس از ورود آریایی‌ها حدود سه هزار سال پیش غرب استان کرمانشاه مورد توجه خاص دامداران ماد قرار گرفت و در 2700 سال پیش با غلبه بر حکومت آشور و فتح نینوا به غارت حکومت‌های بین‌النهرین برای مدتی ادامه دادند و دوره‌های بعد نیز به علت آب و هوای خوش و شرایط ویژه‌ی طبیعی همواره مورد توجه ایلات و طوایف کرد بوده است و به عنوان یکی از بخش‌های تابعه‌ی سنندج تحت حاکمیت حکمرانان کردستان بوده است. 

جوانرود دارای سابقه‌ی طولانی است که حکاکی‌ها و سکه‌های متعدد دوران مختلف( هخامنشی ، اشکانی ، ساسانی و ...) کاسه‌های سفالی و دیگر مصنوعات بشری حکایت از زندگی مردمی متمدن در این منطقه دارد (برزگر ،1383: 122) حمدالله مستوفی در نزهه‌القلوب از جوانرود به عنوان (الانی)‌ نام برده است. این نام مأخوذ از نام سرابی به همین نام در این شهر می‌باشد که به هلانی یا هلانیه معروف است. درسال1067 هجری قمری جوانرود برای نخستین بار به عنوان منطقه‌ای مستقل نام برده می‌شود. (زنده دل و دستیاران ،1379: 73) شهرستان جوانرود مرکز اصلی ایل جاف است، که یکی از طایفه‌های بزرگ و مهم کردها می‌باشد و دارای دو بخش طایفه‌ی جاف مرادی و طایفه‌ی جاف جوانرودی است. جوانرود همیشه مرکز اصلی ایل بزرگ جاف بوده است. جمعیت ایل جاف به سال 1324 هجری شمسی6380 خانوار  و در سال 1351 دوازده هزار خانوار ذکر شده است.(ایرج افشار سیستانی ،248:1371)

قلعه جوانرود را امان الله خان والی کردستان در سال 1224 هجری قمری برابر با سال 1188 هجری شمسی بنا نهاد و از آن زمان به بعد اهمیت ژئوپولتیکی و اجتماعی جوانرود فزونی یافت. شهرستان جوانرود تا قبل از شهریور 1320 به عنوان بلوک جوانرود تابع ولایت کردستان بوده و شهرستان های پاوه و جوانرود را در بر می‌گرفته است، از شهریور1320به بعد بلوک جوانرود از ولایت کردستان جدا و به استان کرمانشاه ملحق شد. مبارزات عشایر جوانرود با رژیم پهلوی تا سال 1334 به شدت ادامه یافت و حاضر به سازش با دولت وقت نشدند، در بهمن 1334 پس از انعقاد پیمان سه جانبه‌ی ایران، عراق و ترکیه در بغداد موسوم به پیمان بغداد، عشایر جوانرود مورد تهاجم قوای رژیم قرار گرفته و پس از درگیری شدید و خونین به دلیل نداشتن تجهیزات نظامی از قوای دولتی شکست خورده واز این تاریخ بلوک جوانرود منحل و جوانرود به عنوان بخشی از شهرستان پاوه در تقسیمات سیاسی کشور گنجانده شد، تا پس انقلاب و در سال 1368 دوباره به عنوان شهرستانی مستقل در تقسیمات سیاسی کشور قرار گرفت.

بازارچه مرزی جوانرود:

بازارچه مرزی جوانرود در ضلع جنوبی شهر روی بلوار سیل‌بند قرار دارد. بازارچه مذکور در سال 1378 توسط شورای شهر وقت به تعداد 170 غرفه احداث شد. این عامل باعث با ارزش شدن زمین‌های دو طرف غرفه‌ها و شروع ساخت و سازهای شخصی که بیشتر جنبه‌ی تجاری داشتند شد. که این موضوع باعث ترغیب روزافزون سرمایه گذاری تجاری در بخش توسعه فضایی کاربری تجاری در حجم خرد و کلان(مغازه و مجتمع تجاری) شده که در کنار آن توجه و نگاه سرمایه گذاران را در بخش رفاهی گردشگران قابل اغماض نیست که این روند درصورت ساماندهی علمی و سیاسی آینده شهر را به سوی یک شهر تجاری محض هدایت نموده و باعث توسعه شهری از لحاظ فضایی کالبدی شده است.

دلایل پیدایش بازارچه :

با توجه به اینکه شهر جوانرود در طول تاریخ پیدایش آن عامل مهمی جهت ارتباط با تمدن‌های باستانی بین‌النهرین و اکنون با کشورهای عراق وترکیه و.... بوده است لذا همیشه از نظر تبادل کالاهای ضروری بین کشور ایران با کشور‌های دیگر بسیار حائز اهمیت بوده است. در فاصله‌ی 50 کیلومتری شهر جوانرود بازارچه مرزی شیخ صالح در شهرستان ثلاث باباجانی که یکی از بازارچه‌های مهم صادرات و واردات استان کرمانشاه است، با طول زمانی یک ساعت عاملی شده است که کالاهای خارجی وارده جدای از صادرات و واردات بازرگانان بزرگ در سطح کلان، مردم منطقه نیز در سطح خرد و محلی مشغول به فروش کالاهای خارجی در شهر جوانرود شوند، که همین دلیل باعث شد، که جهت سامان‌دهی بازار آشفته کالاهای خارجی، شورای شهر جوانرود در سال 1378 به تاسیس 170غرفه جهت فروش این کالاها در ضلع جنوبی شهر و بر روی بلوار سیل‌بند نمودند، که باعث ثبات و شخصیت‌بخشی بازار شد و با ثبات بازارچه گردشگران اعتماد بیشتری به بازار کرده و روز به روز میزان مراجعه گردشگران افزون‌تر شد. به گونه‌ای که اکثر هم استانی‌ها و استان‌های مجاور جهت خرید به این بازارچه مراجعه می‌کنند.

محمدصالح احمدی دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری