حکمروایی خوب شهری

عدم مشارکت مردمی از مسائل عمده‌ای است که کشور ما از آن رنج می‌برد. به این معنا که در فرایند برنامه‌ریزی ، تصمیم‌گیری و اجرای یک طرح ، مردم یا اصلاً  نقشی ندارند و یا نقش کمرنگی دارند و این مسئله ریشه‌های تاریخی دارد. نبود حکومت‌هایی که از مشروعیت مردمی برخوردار بوده‌اند، می‌تواند بارزترین مصداق آن باشد مثل حکومتهای پاتریمونیالیستی و استبدادی در تاریخ گذشته‌ی کشور . شناخت نیازها و خواسته‌های مردم می‌تواند داده‌های مفیدی برای ترسیم ویژگی‌های اصلی جامعه‌ی شهری ، سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی واقع‌بینانه و نقد ساختاهارها و روشهای موجود فراهم آورد. به هر حال پس از مطرح شدن الگوی حکمروایی خوب یا نظام اداره خوب، در جهان که اکثرکشورهای در حال توسعه، امروزه از این الگو استفاده می‌کنند و کشورهای در حال توسعه فاقد ابزارهای اجرایی آن هستند ، لازم است بازنگری کلی درشیوها‌ی حکومتی و مدیریتی این کشورها صورت گیرد زیرا پس از مشاهده مشکلات بسیار ناشی از شیوه‌ی مدیریتی متمرکز ، می‌توان به این نتیجه رسید که برای دسترسی به توسعه‌ی منطقه‌ای و ناحیه‌ای باید خود مردم را درگیر کرد به طور معمول در حوزه‌ی برنامه‌ ریزی و طراحی شهری، خواست‌های مردم غایب است و برنامه ریزان و طراحان در بسیاری مواقع بدون در نظر گرفتن نقطه نظرات مردم برای آنها تصمیم گیری می‌کنند. این منحصر به ایران نبوده و دغدغه‌ی بسیاری ازجوامع بشری است.

اصلی ترین ویژگی جوامع مدنی وجود نهادهای حایل میان مردم و حکومت است. در بسیاری از کشورها به علت بنیان‌های غیر دمکراتیک، ذهنیت عمومی جامعه و به تبع آن حکومت، از پردازش نهادهایی که ناظربر عملکرد حاکمیت و حفظ منافع جمعی میباشند ناتوان است. در یک جامعه‌ی مدنی حاکمیت خود را با کنش سیاسی شهروند هماهنگ می‌کند ولی در جامعه‌ی توسعه نیافته، افراد کنش سیاسی خود را با حاکمیت منطبق می‌سازند. در یک جامعه‌ی مدنی ، خواست شهروندان سرلوحه‌ی حکومت است ولی در جامعه‌ی توسعه نیافته ، خواست حاکمیت بدل به عمل اجتماعی شهرنشینان خواهد شد.

 عقلانیت یکه تاز آمرانه هیچگاه سنخیت و همگونی با بافت حاکم براین جامعه ندارد. بنابراین هویت محلی مبنای اصلی محلی گرایی و اداره محلی امور جامعه در قالب عنوان «مدیریت محلی » است. واژه‌ای‌که در بطن آن تمرکز زدایی، خود گردانی، مشارکت محلی، مشروعیت محلی ، توسعه ی محلی و خود اتکایی محلی و جز آنها نهفته است.

از نتایج به دست آمده می‌توان به توانمند سازی نظام مدیریت شهری براساس ایجاد و توسعه‌ی نهادهای محلی به روش نوین، توجه و در نظر گرفتن مشکلات خصوصیات خاص هر محل به عنوان مبانی طراحی آن محل، دامن زدن به مشارکت اجتماعی بیشتر در سطح مناطق و شهر، توجه مناسب به دیدگاه‌های تخصصی برنامه ریزی و طراحی شهری و پایه ریزی معیار کیفیت زندگی بر اساس نیازهای مردم محل اشاره نمود.

اجرای سیاست های دولت مرکزی به دست مقامات محلی، به شرط انطباق با نیازها و شرایط محلی ، باعث استقلال عمل ساکنان محل می شود. در چنین شرایطی است که نیاز به بروکراسی عریض و طویل کاهش می‌یابد و هویت محلی و گروهی موجبات تنوع ، تکثر و ایجاد علقه های جمعی را فراهم می‌سازد.

محمدصالح احمدی دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری